Topal Osman Ağa Kimdir?

Osman Ağa, 1883 yılında Giresun’un Hacı Hüseyin mahallesinde dünyaya geldi. Ekonomik olarak zengin bir ailenin çocuğuydu. Babası tüccar, dedesi kaptandı. Gençliğinde ticaret ile uğraştı. Tütün alım satımı yaptı, genç yaşlarında sahilde bir kıraathane işletti. Bu mesleklerin yanı sıra fındık yetiştiriciliği de yaptı. Osman Ağa öğrenimini Giresun Rüştiyesinde tamamladı. Zeki ve akıllı biri idi. Gençlik yıllarında bu vasıfları çevresine nakşeden Osman Ağa, o zamanlarda Ağa lakabı ile anılırdı.

1912 yılında Balkan Harbi çıkınca askere gitmek istedi ve adını yazdırdı. Babası tarafından askerlik bedelinin ödemesine rağmen Osman Ağa karşı çıktı ve gönüllü olarak 65 arkadaşı ile Balkan Harbine katıldı. Çatalca civarında Bulgarlar ile savaşırken şarapnel parçasının bacağına denk gelmesi üzerine gazi oldu. Tedavisini gördükten sonra 12 Ekim 1913 tarihinde milis yüzbaşı olarak Giresun’a dönüş yaptı. Şarapnel parçasının bacağına gelmesinin ardından ağa lakabının yanına topal lakabı da eklenmiş oldu. Vatan hainlerine, suç işleyenlere, devlete zarar verenlere karşı asla affı yoktu.

Osman Ağa, Birinci Dünya Savaşı (1915) Sırasında Giresun’da gönüllü asker toplanmasında, bacağı tam olarak iyileşememesine rağmen adını askere yazdırdı. 93 Gönüllünün yanı sıra Trabzon’daki cezaevlerini boşalttırarak buradaki Giresunluları da yanına alarak topladığı 700-800 gönüllünün başında Teşkilat-ı Mahsusa’ya katıldı. Kafkas Cephesinde savaşan Teşkilat-ı Mahsusa Alayına katılan Osman Ağa, Bayburt’ta Ruslarla çarpıştı, Tirebolu’da Harşıt Irmağını savundu. Rusların Giresun’a girmesini engelleyen Osman Ağa Batum valisi ile komutanını tutsak düşmekten de kurtardı.

İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesinin ardından (15 Mayıs 1919) Giresun Belediye Başkanı olan Osman Ağa, Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti’nin Giresun şubesini kurdu (1919). Karadeniz Bölgesi Pontus Rum çetelerine karşı, kurduğu Giresun Gönüllü Birliği’nin başında çatışmalara girdi, onları sindirmeğe çalıştı.

Mustafa Kemal Paşa 9. Ordu Müfettişi olarak Osmanlı hükümetinin emri üzerine Bandırma vapuru ile 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a çıktı. Mustafa Kemal Paşa Havzada bulunduğu sırada Osman Ağa ile görüşmek istedi. Bu görüşmelerde, ona yapacağı çalışmalarla ilgili buyruklar verdi. Bir süre sonra Mustafa Kemal Paşa tarafından Ankara’da Muhafız Kıtası Komutanlığına getirilen Osman Ağa, Koçgiri ayaklanmasının bastırılmasında önemli rol oynadı.

Osman Ağa, Giresun 47. Gönüllü Alayı Komutanı olarak katıldığı Sakarya Meydan Savaşında büyük başarılar gösterdi. Büyük Taarruz’a Giresun gönüllüleri ve özel muhafız birlikleriyle katılan Osman Ağa, bu savaştaki büyük başarısından sonra yarbay rütbesine getirildi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde İkinci Grup olarak bilinen muhalefet önderlerinden Trabzon milletvekili Ali Şükrü Bey’in Mustafa Kemal Paşa’ya karşı sert ve yıkıcı eleştiriler yaptığı gerekçesiyle öldürülmesinden Osman Ağa sorumlu tutuldu. Bu cinayet, Türkiye Büyük Millet Meclis’inde çok ağır suçlamalara varan tartışmalara yol açtı. Meclisin yenilenmesi için karar alınmasına neden oldu. Güvenlik kuvvetlerine teslim olmayan Osman Ağa, Ankara’da Ayrancı bağlarındaki evinde girdiği silahlı çatışmada ağır yaralı olarak ele geçirildi, bir süre sonra da vefat etti. (2 Nisan 1923)

Mustafa Kemal Paşa, Giresun’a geldiği zaman (19 Eylül 1924) Osman Ağa’nın Giresun Kalesi’nin kuzeyinde bulunan mezarından, bugünkü anıt mezarına getirilmesini istedi. Mustafa Kemal Paşa’nın bu buyruğu, Giresunlular tarafından hemen gerçekleştirildi. Osman Ağa’nın anıt mezarı bugün, yanında dalgalanan Türk bayrağıyla birlikte Giresun’dan Karadeniz’i selamlıyor.

Eyüphan PATKAVAK

Karadeniz Teknik Üniversitesi

Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğrencisi